Pincelando nuevos horizontes en salud de precisión con tecnologías (bio)electroanalíticas vanguardistas
PDF

Palabras clave

tecnologías (bio)electroanalíticas
medicina de precisión
nutrición personalizada
salud de vanguardia
Creative Commons License

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial-CompartirIgual 4.0.

Derechos de autor 2025 Anales de Química de la RSEQ

Visualizaciones
  • Resumen 29
  • PDF 19

Resumen

Los grandes avances experimentados en el desarrollo de tecnologías (bio)electroanalíticas vanguardistas, confiables y multipropósito y su incursión exitosa en escenarios poco explorados han demostrado su potencial único para actuar de facilitadoras de una salud de vanguardia y de sistemas sanitarios más eficientes y sostenibles. Es en este contexto esperanzador en el que se enfoca este artículo preparado por invitación por el reconocimiento con uno de los “premios a la Excelencia investigadora” otorgados por la RSEQ en su edición 2024 a las investigaciones que he tenido la suerte de orquestar en compañía de los mejores colaboradores, y en el que, además de destacarse algunas de las más representativas, se ofrece una visión personal y generosa de los propósitos inminentes.

https://doi.org/10.62534/rseq.aq.2006
PDF

Citas

What will it take to make precision health a global reality. Nat. Med. 2024, 30, 1793-1794, https://doi.org/10.1038/s41591-024-03163-8.

M.C. Roberts, K.E. Holt, G. Del Fiol, A.A. Baccarelli, C.G. Allen. Nat. Med. 2024, 30, 1865-1873, https://doi.org/10.1038/s41591-024-03098-0.

S. Campuzano, R. Barderas, P. Yáñez-Sedeño, J.M. Pingarrón. Curr. Op. Electrochem. 2021, 28, 100703, https://doi.org/10.1016/j.coelec.2021.100703.

S. Campuzano, J.M. Pingarrón, M. Pedrero. Actualidad Analítica 2023, 84, 22-27.

S. Campuzano, J.M. Pingarrón. ACS Sens. 2023, 8, 3276-3293. https://doi.org/10.1021/acssensors.3c01172.

S. Campuzano, R. Barderas, M.T. Moreno-Casbas, Á. Almeida, J.M. Pingarrón. Anal. Bioanal. Chem. 2024, 416, 2151-2172, https://doi.org/10.1007/s00216-023-04805-5.

S. Campuzano, M. Pedrero, R. Barderas, J.M. Pingarrón. Anal. Bioanal. Chem. 2024. 416, 7225-7247, https://doi.org/10.1007/s00216-024-05294-w.

A. Valverde, A. Montero-Calle, B. Arévalo, P. San Segundo-Acosta, V. Serafín, M. Alonso-Navarro, G. Solís-Fernández, J.M. Pingarrón, S. Campuzano, R. Barderas. Anal. Sens. 2021, 1, 161-165, https://doi.org/10.1002/anse.202100024.

A. Montero-Calle, M. Garranzo-Asensio, R.M. Torrente-Rodríguez, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, C. Poves, J. Dziakova, R. Sanz, C. Diaz del Arco, J.M. Pingarrón, M.J. Fernández-Aceñero, S. Campuzano, R. Barderas. Cancers 2023, 15, 2102, https://doi.org/10.3390/cancers15072102.

R.M. Torrente-Rodríguez, A. Montero-Calle, C. San Bartolomé, O. Cano, M. Vazquez, M. Iglesias-Caballero, A. Corral-Lugo, M.J. McConnell, M. Pascal, V. Mas, J.M. Pingarrón, R. Barderas, S. Campuzano. Angew. Chem. Int. Ed. 2022, 61, e202203662, https://doi.org/10.1002/anie.202203662.

B. Arévalo, M. Blázquez-García, A. Valverde, V. Serafín, A. Montero-Calle, G. Solís-Fernández, R. Barderas, S. Campuzano, P. Yáñez-Sedeño, J.M. Pingarrón. Microchim. Acta 2022, 189, 143, https://doi.org/10.1007/s00604-022-05250-4.

B. Arévalo, M. Blázquez-García, A. Valverde, V. Serafín, P. Yáñez-Sedeño, S. Campuzano, J.M. Pingarrón. Sens. Diagn. 2023, 2, 256-261, https://doi.org/10.1039/d2sd00193d.

M. Garranzo-Asensio, A. Guzmán-Aránguez, E. Povedano, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, C. Poves, M.J. Fernandez-Aceñero, A. Montero-Calle, G. Solís-Fernández, S. Fernandez-Diez, J. Camps, M. Arenas, N. Cabré, J. Joven, N. Rodriguez, G. Dominguez, P. Yáñez-Sedeño, J.M. Pingarrón, S. Campuzano, R. Barderas. Theranostics 2020, 10, 3022-3034, https://doi.org/10.7150/thno.42507.

A. Montero-Calle, I. Aranguren-Abeigon, M. Garranzo-Asensio, A. Guzman-Aranguez, C. Povés, M.J. Fernández-Aceñero, J. Martínez-Useros, R. Sanz, J. Dziaková, J. Rodríguez-Cobos, G. Solís-Fernández, E. Povedano, M. Gamella, R.M. Torrente-Rodríguez, M. Alonso-Navarro, V. de los Ríos, J.I. Casal, G. Domínguez, J.M. Pingarrón, A. Peláez-García, S. Campuzano, R. Barderas. Engineering 2021, 7, 1393-1412, https://doi.org/10.1016/j.eng.2021.04.026.

S. Campuzano, M. Pedrero, R. Barderas, J.M. Pingarrón. Adv. Mat. Technol. 2022, 7, 2200310, https://doi.org/10.1002/admt.202200310.

C.A. Razzino, V. Serafín, M. Gamella, M. Pedrero, A. Montero-Calle, R. Barderas, M. Calero, A.O. Lobo, P. Yáñez-Sedeño, S. Campuzano, J.M. Pingarrón. Biosens. Bioelectron. 2020, 163, 112238, https://doi.org/10.1016/j.bios.2020.112238.

D. Soto, V. Serafín, M. Pedrero, J.M. Pingarrón, S. Campuzano, J. Orozco. Microchim. Acta 2024, 191, 683, https://doi.org/10.1007/s00604-024-06745-y.

V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, E. Povedano, E. Vargas, R.M. Torrente-Rodríguez, M. Pedrero, A.J. Reviejo, S. Campuzano, J.M. Pingarrón. ACS Sens. 2018, 3, 211221, https://doi.org/10.1021/acssensors.7b00869.

L. Moranova, M. Stanik, R. Hrstka, S. Campuzano, M. Bartosik. Talanta 2022, 238, 123064, https://doi.org/10.1016/j.talanta.2021.123064.

R. Sebuyoya, A. Valverde, L. Moranova, J. Strmiskova, R. Hrstka, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, J.M. Pingarrón, R. Barderas, S. Campuzano, M. Bartosik. Sens. Actuators B Chem. 2023, 394, 134375, https://doi.org/10.1016/j.snb.2023.134375.

G.F. Giordano, L.F. Ferreira, Í.R.S. Bezerra, J.A. Barbosa, J.N.Y. Costa, G.J. C. Pimentel, R.S. Lima. Anal. Bioanal. Chem. 2023, 415, 3683-3692, https://doi.org/10.1007/s00216-023-04514-z.

S. Zou, J. Li, S. Lu, D. Li, Y. Liu, W. Zhang, X. Cui, J.J. Gooding, K. Tian, G. Liu. Device 2024, 2(5), 100319, https://doi.org/10.1016/j.device.2024.100319.

C. Muñoz-San Martín, M. Pedrero, M. Gamella, A. Montero-Calle, R. Barderas, S. Campuzano, J.M. Pingarrón. Anal. Bioanal. Chem. 2020, 412, 6177-6188, https://doi.org/10.1007/s00216-020-02418-w.

M. Zouari, D. Aissaoui-Zid, S. Campuzano, R. Barderas, N. Srairi-Abid, J.M. Pingarrón, N. Raouafi. Anal. Chim. Acta 2022, 1231, 340397, https://doi.org/10.1016/j.aca.2022.340397.

M. Blázquez-García, J. Quinchia, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, R.M. Torrente-Rodríguez, V. Serafín, M. Garranzo-Asensio, A. García-Romero, J. Orozco, J.M. Pingarrón, R. Barderas, S. Campuzano. ChemElectroChem 2024, 11, e202300641, https://doi.org/10.1002/celc.202300641.

C. Muñoz-San Martín, A. Montero-Calle, M. Garranzo-Asensio, M. Gamella, V. Pérez-Ginés, M. Pedrero, J.M. Pingarrón, R. Barderas, N. de los Santos-Alvárez, M.J. Lobo-Castañón, S. Campuzano. Anal. Bioanal. Chem. 2023, 415, 2045-2057, https://doi.org/10.1007/s00216-022-04397-6.

S. Tejerina-Miranda, M. Blázquez-García, V. Serafín, A. Montero-Calle, M. Garranzo-Asensio, A.J. Reviejo, M. Pedrero, J.M. Pingarrón, R. Barderas, S. Campuzano. Int. J. Biol. Macromol. 2023, 248, 125996, https://doi.org/10.1016/j.ijbiomac.2023.125996.

B. Arévalo, V. Serafín, M. Garranzo-Asensio, A. Montero-Calle, R. Barderas, P. Yánez-Sedeño, S, Campuzano, J.M. Pingarrón. Anal. Chim. Acta 2023, 1257, 341153, https://doi.org/10.1016/j.aca.2023.341153.

V. Pérez-Ginés, R.M. Torrente-Rodríguez, A. Montero-Calle, G. Solís-Fernández, P. Atance-Gómez, M. Pedrero, J.M. Pingarrón, R. Barderas, S. Campuzano. Biosens. Bioelectron.: X 2022, 11, 100192, https://doi.org/10.1016/j.biosx.2022.100192.

R.M. Torrente-Rodríguez, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, S. Iftimie, A. Montero-Calle, J.M. Pingarrón, A. Castro, J. Camps, R. Barderas, S. Campuzano, J. Joven. Microchim. Acta 2024, 191, 369, https://doi.org/10.1007/s00604-024-06440-y.

C. Muñoz-San Martín, M. Gamella, M. Pedrero, A. Montero-Calle, V. Pérez-Ginés, J. Camps, M. Arenas, R. Barderas, J.M. Pingarrón, S. Campuzano. Anal. Bioanal. Chem. 2021, 414(1), 399-412, https://doi.org/10.1007/s00216-021-03240-8.

S. Tejerina-Miranda, M. Pedrero, M. Blázquez-García, V. Serafín, A. Montero-Calle, M. Garranzo-Asensio, A.J. Reviejo, J.M. Pingarrón, R. Barderas, S. Campuzano. Bioelectrochemistry 2024, 155, 108571, https://doi.org/10.1016/j.bioelechem.2023.108571.

S. Tejerina-Miranda, M. Gamella, M. Pedrero, A. Montero-Calle, R. Rejas, J.M. Pingarrón, R. Barderas, S. Campuzano. Electrochim. Acta 2024, 503, 144822, https://doi.org/10.1016/j.electacta.2024.144822.

S. Fortunati, M. Giannetto, C. Giliberti, M. Mattarozzi, A. Bertucci, M. Careri. Anal. Sens. 2024, 4(3), e202300062, https://doi.org/10.1002/anse.202300062.

C. Muñoz-San Martín, V. Pérez-Ginés, R.M. Torrente-Rodríguez, M. Gamella, G. Solís-Fernández, A. Montero-Calle, M. Pedrero, V. Serafín, N. Martínez-Bosch, P. Navarro, P.G. De Frutos, M. Batlle, R. Barderas, J.M. Pingarrón, S. Campuzano. Electrochem. Sci. Adv. 2021, 2(4), e2100096, https://doi.org/10.1002/elsa.202100096.

E. Povedano, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, A. Valverde, F. Navarro-Villoslada, P. Yánez-Sedeño, M. Pedrero, A. Montero-Calle, R. Barderas, A. Peláez-García, M. Mendiola, D. Hardisson, J. Feliú, J. Camps, E. Rodríguez-Tomàs, J. Joven, M. Arenas, S. Campuzano, J.M. Pingarrón. ACS Sens. 2019, 4, 227-234, https://doi.org/10.1021/acssensors.8b01339.

E. Povedano, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, M. Gamella, M. Pedrero, R. Barderas, A. Peláez-García, M. Mendiola, D. Hardisson, J. Feliú, P. Yánez-Sedeño, S. Campuzano, J.M. Pingarrón. Anal. Chem. 2020, 92, 5604-5612, https://dx.doi.org/10.1021/acs.analchem.0c00628.

M. Zouari, S. Campuzano, J.M. Pingarrón, N. Raouafi. Microchim. Acta 2020, 187, 444, https://doi.org/10.1007/s00604-020-04400-w.

E. Povedano, M. Gamella, R.M. Torrente-Rodríguez, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, A. Montero-Calle, G. Solís-Fernández, F. Navarro-Villoslada, M. Pedrero, A. Peláez-García, M. Mendiola, D. Hardisson, J. Feliú, R. Barderas, J.M. Pingarrón, S. Campuzano. Anal. Chim. Acta 2021, 1182, 338946, https://doi.org/10.1016/j.aca.2021.338946.

E. Povedano, M. Gamella, R.M. Torrente-Rodríguez, A. Montero-Calle, M. Pedrero, G. Solís-Fernández, F. Navarro-Villoslada, R. Barderas, S. Campuzano, J.M. Pingarrón. Biosens. Bioelectron. 2021, 171, 112708, https://doi.org/10.1016/j.bios.2020.112708.

E. Povedano, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, R. Sebuyoya, R.M. Torrente-Rodríguez, M. Garranzo-Asensio, A. Montero-Calle, R. Hrstka, J.M. Pingarrón, R. Barderas, M. Bartosik, S. Campuzano. Anal. Chem. 2024, 96, 4580-4588, https://doi.org/10.1021/acs.analchem.3c05474.

M. Zouari, R. Barderas, J.M. Pingarrón, N. Raouafi, S. Campuzano. Sens. Actuators B Chem. 2024, 401, 135017, https://doi.org/10.1016/j.snb.2023.135017.

J. Neu. Nat. Med. 2024, 30, 1826–1827, https://doi.org/10.1038/s41591-024-03000-y.

A. Civera, M. Gamella, R.M. Torrente-Rodríguez, M. Pedrero, P. Galán-Malo, L. Mata, L. Sánchez, J.M. Pingarrón, S. Campuzano, M.D. Pérez. Microchem. J. 2023, 195, 109403, https://doi.org/10.1016/j.microc.2023.109403.

S. Tvorynska, A. Civera, M. Gamella, R.M. Torrente-Rodríguez, M. Pedrero, P. Galán-Malo, L. Mata, L. Sánchez, J. Barek, J.M. Pingarrón, M.D. Pérez, S. Campuzano. Sens. Bio-sens. Res. 2024, 44, 100644, https://doi.org/10.1016/j.sbsr.2024.100644.

M. Gamella, A. Laza, J. Parrón-Ballesteros, C. Bueno, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, M. Pedrero, J.M. Pingarrón, M. Villalba, S. Campuzano. Bioelectrochemistry 2023, 150, 108357, https://doi.org/10.1016/j.bioelechem.2022.108357.

M. Gamella, M.I. Ballesteros, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, A. Sánchiz, C. Cuadrado, J.M. Pingarrón, R. Linacero, S. Campuzano. Talanta 2024, 277, 126350, https://doi.org/10.1016/j.talanta.2024.126350.

V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, M.L. Gutiérrez, R.M. Torrente-Rodríguez, E. Povedano, E. Vargas, Á. Julio Reviejo, R. Linacero, F.J. Gallego, S. Campuzano, J.M. Pingarrón. Anal. Chem. 2017, 89, 9474-9482, https://doi.org/10.1021/acs.analchem.7b02412.

V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, M. Gamella, M. Blázquez-García, V. Serafín, J.M. Pingarrón, S. Benedé, S. Campuzano. Talanta 2024, 273, 125851, https://doi.org/10.1016/j.talanta.2024.125851.

M. Zouari, V. Ruiz-Valdepeñas Montiel, M. Gamella, N.S. Boubaker, J.M. Pingarrón, S. Campuzano, N. Raouafi. Electroanalysis 2025, 37, e202400175, https://doi.org/10.1002/elan.202400175.

A. Valverde, J.M. Gordón Pidal, S. Benedé, E. Molina, M. Moreno-Guzmán, M.Á. López, J.M. Pingarrón, A. Escarpa, S. Campuzano. Sens. Diagn. 2022, 1, 149159, https://doi.org/10.1039/d1sd00040c.

A. Montero-Calle, M. Garranzo-Asensio, M.T. Moreno-Casbas, S. Campuzano, R. Barderas. Front. Immunol. 2024, 15, 1455602, https://doi.org/10.3389/fimmu.2024.1455602.